Czym jest stres?

        Samo pojęcie stresu przestało być terminem wyłącznie naukowym i weszło w różnych wariantach do języka potocznego, zyskując w krótkim czasie wielką popularność. 

Zjawisko stresu budzi ciągłe zainteresowanie zarówno w aspekcie jego natury i genezy jak i różnorodnych konsekwencji, a konceptualizacja stresu nie jest jednorodna. Literatura przedmiotu oferuje wiele różnych stanowisk i teorii.

Problematyka stresu łączy przedstawicieli różnych dyscyplin wiedzy zajmujących się człowiekiem, a przede wszystkim:

·       Medycyny, w tym fizjologii i biochemii

·       Psychologii

·       Socjologii

·       Ekonomii

Zasadniczo możemy wyłonić  3 nurty , jako główne podejścia do zagadnienia stresu:

1. Stres jako reakcja wewnętrzna; zwłaszcza emocjonalna, doświadczana wewnętrznie w postaci określonego przeżycia, będąca odpowiedzią na działalnie stresorów (sytuacji wywołujących stres)

 Na przykład teorie:

   ·       GAS (General Adaptation Syndrome); Selye, 1926

·       Teoria homeostatyczna; Cannon, 1942

·       Teoria I. L. Janisa; 1958

·       Teoria Tomaszewskiego 1963 

 

2. Stres jako bodziec; sytuacje występujące w naszym otoczeniu mające naturalną zdolność do wywoływania napięcia i silnych emocji.

 Na przykład teorie:

 ·       Koncepcja zmian życiowych Thomasa Holmesa i Richarda Rahe'a.

 

3.    Stres jako proces lub transakcja – relacja miedzy jednostką a otoczeniem

Stres według Hansa Selye'go

Zgodnie z definicją Hansa Selye'go, stres to reakcja niespecyficzna / nieswoista organizmu, na stawiane mu wymagania,  żądania.

Dotyczy raczej napięcia, niepokoju i towarzyszącym im zmianom wegetatywnym.

Hans Selye opisał zjawisko, które określił mianem GAS - General Adaptation Syndrome, czyli zespół mechanizmów o charakterze fizjologicznym, które uaktywniane są w przypadku zetknięcia się jednostki z poważnymi stresorami.

General Adaptation Syndrome

Na Uogólniony Syndrom Adaptacyjny składają się 3 fazy:

I.                Mobilizacja:

Zmiana biochemiczna organizmu -> mechanizm alarmowy. Przekazywanie przez zmysły informacji do układu nerwowego. 

Hormony - > Adrenalina, kortyzol

Reakcja: walka (agresja) lub ucieczka (lęk, obrona) 

II.              Adaptacja:

Próba wytworzenia systemu odpornościowego na tak zwany stresor. W przypadku braku rezultatów następuje przekroczenie jego możliwości i przejście do kolejnego stadium. 

III.            Wyczerpanie / stadium chroniczne:

Tracenie możliwości adaptacyjnych

- ogólne wyczerpanie

- obniżenie odporności

- dolegliwości psychosomatyczne

                 - nawet śmierć

Według Hansa Selye'go, stres jest odpowiedzią na wszelkie wymagające lub zagrażające sytuacje, które wywołują zmiany w funkcjonowaniu organizmu.

Jak jeszcze moglibyśmy spróbować opisać stres?

Stres nie zawsze jest czymś negatywnym.

Może pełnić rolę motywującą napędzającą nas do podejmowania działań i radzenia sobie z trudnościami.

Zwiększa koncentrację, mobilizuje do wysiłku, pomaga w organizacji myśli.

Zbyt duża ilość: negatywny wpływ psychiczny i fizyczny (problemy ze snem, utrata apetytu, bóle głowy, trudności z koncentracją, bóle brzucha, mięśni).

Sytuacje stresowe - > nieodłączny element życia

Długi stres - > poważne choroby

Możemy także spróbować zakatalogować stres w jednej z dwóch kategorii:

Z czasem nastąpiła pewna ewolucja definicji stresu. I tak na przykład, w pewnym momencie wyróżniono takie zjawisko jak eustres i dystres. A co to takiego?

Eustres

·        Stan stresu pozytywny, motywujący, prowokujący do wzrostu wydajności

·        Pozytywne emocje i uczucie spełnienia

·        Korzyści zdrowia i rozwoju

·        Motywacja i wydajność (praca, nauka, sport)

·        Kreatywność i innowacyjność

·        Rozwój osobisty

 

Czynniki wpływające na wystąpienie eustresu:

I.                Wyzwanie, adekwatne do umiejętności, odpowiednio dostosowane do umiejętności i zasobów.

II.             Kontrola i wsparcie społeczne – osoby czują, że mają kontrolę nad sytuacją i otrzymują wsparcie od innych.

Dystres

 

·        Kompleksowy stan emocjonalny i psychiczny

·        Przewlekły i / lub intensywny stres

·        Sytuacje przekraczające zdolności adaptacyjne

·        Objawy emocjonalne i psychiczne (lęk, depresja, utrata zainteresowań, zmęczenie)

 

Wpływ jest znaczący – podatność na rozwój zaburzeń psychicznych, depresja, zaburzenia lękowe, PTSD.

Ma również negatywny wpływ na zdrowie fizyczne – choroby serca, nadciśnienie, choroby układu immunologicznego, żołądkowe.