Parafraza -> znak firmowy psychologa profesjonalisty
Parafraza może skutkować:
- Budowaniem kontaktu
- Pogłębieniem rozmowy
- Okazaniem akceptacji i zainteresowania słowami drugie człowieka
W rozmowie psychologicznej konieczne jest przezwyciężenie utrwalonych nawyków kulturowych, np. "Nie martw się!"
- Poprawnie zbudowana parafraza kończy się prośbą do osoby badanej o potwierdzenie, że diagnosta dobrze ją zrozumiał lub o ewentualne sprostowanie czy też uzupełnienie wypowiedzi
Czym jest PSEUDOPARAFRAZA?
Osoba badana nie może dokonać sprostowania
- Niestety nie zawsze zgadzamy się z mężem
- Martwi panią, że nie są państwo zgodnym małżeństwem. A proszę powiedzieć, jak często dochodzi do kłótni?
--------------------------------------------
Prawdziwa parafraza wynika z dążenia diagnosty do zrozumienia uczuć i myśli osoby badanej, dlatego zawsze zachęca ją do rozwijania wypowiedzi, nie zamyka jej ust
Zatem jak mogłaby brzmieć przykładowa wymiana zdań między psychologiem a osobą badaną?
- Niestety nie zawsze zgadzamy się z mężem
- Martwi panią, że nie są państwo zgodnym małżeństwem - czy dobrze się domyślam?
- Nie całkiem. Chodzi o to, że moja mama zawsze uważała tak samo jak ojciec, a ja często mam inne zdanie niż mój mąż i żal mi go, że nie może być takim autorytetem w domu, jak to niektórzy mężczyźni lubią
lub
- Niestety nie zawsze zgadzamy się z mężem
- Martwi panią, że nie są państwo zgodnym małżeństwem - czy dobrze Panią zrozumiałem?
- Tak, często mamy inne zdania i jest to powód do sporów.
Pytania otwarte vs. Pytania zamknięte
- Otwarte - pozostawiają osobie badanej swobodę wyboru treści i formy odpowiedzi
- Co robisz, gdy masz kłopoty w szkole?
- Jak się Pan czuje w nowe pracy?
- Zamknięte - ograniczają z góry zakres pożądanych odpowiedzi do potwierdzenia lub podania konkretnej informacji
- Do kogo zwracasz się, gdy masz kłopoty w szkole?
- Czy nowa praca spełnia Pani oczekiwania?
Kategorie pytań ze względu na formę
- Bezpośrednie (Czy jest pani zadowolona ze swojej pracy?)
- Projekcyjne (Czy pani zdaniem kobiety są na ogół zadowolone ze swojej pracy?)
- Hipotetyczne (przepuśćmy, że miałaby pani możliwość dowolnej zmiany pracy - co by pani zrobiła?)
- Uwikłane (Ludzie bywają w różnym stopniu zadowoleni ze swojej pracy - niektórzy chcieliby ją zmienić, inni by coś zmienili w swojej pracy, a są też tacy, którym jest dobrze w pracy. A jak to jest w pani przypadku?)\
Profesjonalna kompetencja komunikacyjna a sztuka zadawania pytań
Profesjonalna kompetencja komunikacyjna wyraża się w:
- Umiejętności skonstruowania pytania optymalnego w danym kontekście i dla danej osoby, o wynika m. in. z przewidywania, jak taka lub inna forma wypowiedzi może zostać odebrana
Np. pytania wprost zazwyczaj są bardziej zagrażające niż uwikłane, projekcyjne
- Umiejętności formułowania pytań tak, aby nie były one zagrażające, oceniające czy sugerujące
(niekorzystne dla osoby badanej + obniża to wiarygodność danych)
- Złe pytanie:
- Poprawione pytanie:
NA CZYM POLEGA POPRAWA:
Pytanie bezpośrednie, zagrażające -> pytanie projekcyjne
Sposoby zapewnienia podmiotowej relacji między psychologiem a osobą badaną
Można stosować wypowiedzi osobiste zamiast bezosobowych.
Przypominają one tak zwane komunikaty Ja, zalecane jako instrument asertywnego, nienadużywającego wywierania wpływu na innych.
Każde pytanie i parafrazę można wyrazić w formie wypowiedzi Ja poprzez dodanie frazy wyrażającej intencje lub odczucia mówiącego.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PYTANIE
WYPOWIEDŹ BEZOSOBOWA
👇
Jak ocenia pani zachowanie męża w tej sytuacji?
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
KOMUNIKAT JA
WYPOWIEDŹ OSOBISTA
👇
ZASTANAWIAM SIĘ jak pani ocenia zachowanie męża w tej sytuacji?
lub
CHCIAŁABYM DOBRZE PANIĄ ZROZUMIEĆ, dlatego proszę mi powiedzieć, jak pani ocenia zachowanie męża w tej sytuacji?
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PARAFRAZA
WYPOWIEDŹ BEZOSOBOWA
👇
Martwi to pana, czy tak?
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
KOMUNIKAT JA
WYPOWIEDŹ OSOBISTA
WYPOWIEDŹ OSOBISTA
👇
WYDAJE MI SIĘ, że martwi to pana, czy tak?
lub
ODNOSZĘ WRAŻENIE, że martwi to pana, czy moje wrażenie jest trafne?
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Informacje dodatkowe o zadawaniu pytań i odpowiedziach na nie...
Pamięć zdarzeń jest odrębna od pamięci semantycznej (pamięć ludzka obejmująca wiedzę o świecie, pamięć faktów).
System analizowania jest odrębny od systemu doświadczania.
Pytania diagnosty mogą być adresowane do każdej z tych struktur niezależnie i niekiedy powodować sprzeczne odpowiedzi.
|
ROZMOWA
O SPĘDZANIU WOLNEGO CZASU |
|
|
„ODPOWIADA
SYSTEM ANALITYCZNY” |
„ODPOWIADA”
SYSTEM DOŚWIADCZALNY |
|
- Jak pan
zazwyczaj spędza wolny czas? - Aktywnie.
Albo wyjeżdżam za miasto albo idę na basen |
- Co pan
robił w ostatni weekend? - Włączyliśmy
z kumplami Netflixa i tak na zeszło… |
Wartość diagnostyczną mają obie odpowiedzi. Pierwsza informuje o przekonaniach badanego, druga o jego doświadczeniu. Jednak zestawienie ich razem pokazuje, że nie ma zgodności między tym, co badany myśli, a tym, czego w konkretnej sytuacji doświadczył.
Jak zatem poradzić sobie z tego typu sytuacjami?
Wszystko zależy od wniosków, które chcemy wyciągnąć
- Jeśli chcemy się dowiedzieć, co badany myśli na jakiś temat, formułujemy pytania odnoszące się do ocen, sądów, przekonań.
- Jeśli chcemy poznać rzeczywiste zachowanie badanego, powinniśmy adresować pytania do pamięci epizodycznej, wyraźnie je umiejscawiać w czasie i przestrzeni.
Uważamy też na pytania typu:
- "Jakie emocje wywołują w panu spotkania z ludźmi?"
Jest to przykład pytania, na które to sam diagnosta powinien poszukać odpowiedzi.
- "Dlaczego ma pani trudności w porozumiewaniu się z partnerem?" lub
- "Jaką rolę odgrywa macierzyństwo w pani życiu?
Te pytania możemy traktować jako PYTANIA BADAWCZE, chyba, że faktycznie chcemy poznać opinię osoby badanej na powyższe tematy, jednak opinia badanego to coś innego niż opinia diagnosty!
Ponadto:
- Mogą to być bardzo trudne pytania dla osoby badanej
- Wymagają przemyślenia danych kwestii
- Mogą być zagrażające (wrażenie, że istnieje jakaś sensowna, dobra odpowiedź, a trudność z odpowiedzią na takie pytanie źle świadczy o osobie badanej)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz