Źródła danych obserwacji w historii psychologii

 

Źródła danych obserwacji - w historii psychologii

1. Podejście konstytucjonalne

2. Psychologia eksperymentalna

3. Społeczna psychologia komunikacji

Podejście konstytucjonalne

• Nawiązywało do zdroworozsądkowych intuicji w rozumieniu psychiki ludzi
• Dwa główne ustalenia:

1. Istnienie zróżnicowania w budowie fizycznej ludzi
2. Istnienie zróżnicowania w zachowaniu się i przeżyciach odczuwanych przez ludzi

Wniosek: Osoby o podobnej budowie ciała będą się charakteryzowały zbliżonymi właściwościami psychicznymi

Filozofowie graccy, L. Corman (budowa głowy: twarz rozszerzona lub zwężona -> obserwacja budowy głowy pozwala na uzyskanie wiarygodnej (!) wiedzy na temat cech osobowości).

E. KRETSCHMER, W. H. Sheldon, S. S. Stevens (lata 20, 40, 50)

Wnioski: Właściwości psychiczne człowieka zależą od danego biotypu człowieka (czyli zbioru cech: męskość/ kobiecość ciała, proporcje wzrostu i wagi, itp.).

Podejście eksperymentalne

Wiedza potoczna wykorzystywana do prowadzenia badań:

1. T. Piderit: ścisły związek między ruchami twarzy (mimiką) a przeżyciami człowieka, których doświadcza w danym momencie, np.: emocja radości, gdy badany się cieszył

2. K. Darwin: wyrazem stanów psychicznych jest nie tylko mimika, ale też pantomimika (ruchy całego ciała)

Czy możliwe jest wiarygodne potwierdzenie obserwowanych zależności?

• Odkrycie związku między stanami emocjonalnymi a ujawnieniem się reakcji fizjologicznych

Np. pod wpływem napięcia emocjonalnego dochodzi do wzrostu ciśnienia krwi, następuje przyspieszenie pracy serca, wzrasta tempo i rytm oddychania, obserwuje się pocenie się, czerwienienie skóry, itp.

Czyli: badania naukowe dowiodły, iż reakcje fizjologiczne są dobrymi wskaźnikami stanów psychicznych doświadczanych w danym momencie przez człowieka.

• Bardziej skomplikowany jest problem związku między stanami/właściwościami psychicznymi z zachowaniem się ludzi (mimo wielu badań nie udało się znaleźć wzorców behawioralnych, które jednoznacznie odpowiadałyby określonym stanom emocjonalnym)
• Badania pokazały, że tezy Piderita i Darwina o uniwersalnych wzorcach behawioralnych, poprzez które dokonywana jest ekspresja psychiki człowieka nie zostały jednoznacznie udowodnione (związek ten jest zależny od procesu uczenia się konwencjonalnych sposobów ekspresji siebie - odmiennych w różnych kulturach), a także przez świadomość modyfikowania swojego zachowania pod wpływem innych ludzi.

Podejście psychologii społecznej

• Jakie dane obserwacyjne zgromadziła psychologia społeczna?

Ludzie przekazują innym komunikaty o sobie (celowo lub nie) - i te dane obserwacyjne są badane.

Są one zawsze w pewnym kontekście: odbiorca, nadawca, sytuacja.

Czym są? Mimiką, pantomimiką, dotykiem, słowem, przedmiotem, itd.

Badacze skupiają się na tym, by wykazać, w jaki sposób ludzie wykorzystują dane obserwacyjne do wnioskowania o psychicznych właściwościach innych osób.

• Dokładna interpretacja zachowania danego człowieka może być dokonana dopiero w połączeniu go w konkretny kontekst sytuacyjny, w jakim on występuje!

Co może oznaczać np. tupanie nogą, naciskanie końcówki długopisu, klaśnięcie?